Bezpieczeństwo nadprądowe - „adaptery” gniazd odbiorczych
Jeśli prawidłowo jest wykonana instalacja elektryczna, a zakładamy że tak jest,
to w każdym obwodzie tej instalacji prawidłowo są dobrane zabezpieczenia nadprądowe
(bezpieczniki), przekroje przewodów, a także rodzaje gniazd odbiorczych
zastosowanych w tym obwodzie.
Każde gniazdo odbiorcze ma określoną obciążalność prądową. Dla przykładu, jeśli
jest to typowe domowe gniazdo jednofazowe, zakłada się, że dopuszczalny dla niego
prąd to 16A, a więc przewody doprowadzające energię do tego gniazda mają przekrój
np. 2,5 mm², a zabezpieczający ten obwód wyłącznik nadprądowy (bezpiecznik),
ma wartość nie większą niż 16A.
Również urządzenia wyposażone we wtyczkę możliwą do włączenia do takiego
16-amperowego gniazda, mają odpowiednią konstrukcję (a choćby przekrój przewodu
zasilającego jest odpowiedniej wartości), zakładającą bezpieczeństwo w przypadku
np. ewentualnego zwarcia w urządzeniu. Mówiąc kolokwilanie, przepływ prądu nie
przekraczającego wartości 16A, nie powinien spowodować pożaru lub innego zagrożenia.
W przypadku obwodów gniazdowych typowych dla pomieszczeń mieszkalnych czy biurowych
sytuacja jest jasna i oczywista. Jednak nie wszystkie obwody zasilające wyposażone
są w standardowe domowe gniazda 16-amperowe, które pokazano w ostatniej kolumnie
na Rys. 1.. A rysunek ten przedstawia większość stosowanych w Polsce gniazd
odbiorczych. Widzimy je choćby w naszych garażach, warsztatach, w portach,
na kampingach, a także oczywiście w przemyśle. Występują tu gniazda zarówno
jednofazowe, jak i trójfazowe.
Rys.1. Europejskie złącza elektroenergetyczne (przemiennoprądowe).
Oczywiście, do tych różnorodnych gniazd podłącza się odbiorniki energii elektrycznej wyposażone w odpowiednie wtyczki, zakłada się, że zgodne z maksymalnymi wymaganiami prądowymi danego odbiornika.
Mamy tu do czynienia ze złączami (gniazdami i wtyczkami) które występują w wersjach o różnych dopuszczalnych wartościach prądu. Te wersje są wzajemnie niekompatybilne w tym sensie, że nawet jeśli wyglądają podobnie, to dla różnych wykonań prądowych, mają różne wymiary. Między innymi różnią się średnicami elementów kontaktowych. I tak, na Rys. 1. w kolumnach 1. oraz 2. pokazano gniazda trójfazowe, które występują w wersjach prądowych: 16A, 32A, 63A (w praktyce gniazda 63A rzadko są stosowane poza przemysłem). W kolumnie 3. pokazano złącza jednofazowe (znane głównie z dziedziny jachtowej i kempingowej), które spotykamy w wersjach 16A i 32A. Kolumna 4. pokazuje opisane na wstępie, standardowe domowe złącza 16-amperowe.
Niekiedy, w praktyce potrzebne są adaptery umożliwiające zasilenie odbiorników wyposażonych w inne złącze niż to dostępne w danym miejscu. Tu jednak obowiązują pewne zasady, które częstokroć niestety nie są przestrzegane. A zasady są bardzo proste:
Po pierwsze, po obu stronach adaptera muszą pojawić się te same linie. Na przykład jeśli po jednej stronie jest linia „N”, a po drugiej stronie jej nie ma, nie uda się wykonać adaptera.
Po drugie, wolno przejść adapterem ze złącza o danym amperażu, do złącza o amperażu równym lub większym. W tym przypadku obwód zasilający jest zabezpieczony bezpiecznikiem, który napewno nie jest za duży. Jedyne ograniczenie jakie może tu wystąpić, polega na tym, że po drugiej stronie adaptera nie uzyskamy pełnego prądu złącza.
Po trzecie, wewnątrz adaptera należy zastosować właściwe przekroje połączeń.
Po czwarte, jeśli chcemy przejść ze złącza o większym amperażu, do złącza o amperażu mniejszym, BEZWZGLĘDNIE w adapterze muszą pojawić się bezpieczniki.
Na Rys. 2. pokazano przykłady właściwych i niewłaściwych koncepcji adapterów.
Rys.2. Przykłady właściwych i niewłaściwych koncepcji adapterów.
Najważniejszy wniosek: W przypadku, gdy z systemu o wyższym amperażu chcemy przejść do systemu o niższym amperażu, zawsze w adapterze wymagane są bezpieczniki.
W adapterach przekrój przewodu powinien być dostosowany do bezpiecznika o najmniejszej wartości, który w danym obwodzie występuje.
Dla 16 A, może być to 2,5 mm 2, a dla 32 A - 6 mm 2.
Gdy na ścianie jest gniazdo trójfazowe 32 A, zakładamy, że gdzieś w tablicy rozdzielczej, taki właśnie bezpiecznik występuje w tym obwodzie.
Gdy na ścianie jest gniazdo trójfazowe 16 A, lub też jednofazowe, zakładamy że w tym obwodzie jest bezpiecznik 16 A.
Oczywiście liczy się także bezpiecznik w ewentualnym adapterze, jak w ostatnim z Rys.2., który to bezpiecznik może dodatkowo obniżyć maksymalny prąd, a więc dopuścić odpowiednio cieńszy przewód.
Teksty powiązane:
Bezpieczeństwo przeciwporażeniowe, przeciwnadprądowe i przeciwprzepięciowe